Τα χρυσά νομίσματα της Κρητικής Πολιτείας

Με διάταγμα του 1900 του Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης, η Κρητική Πολιτεία είχε το δικαίωμα κοπής νομισμάτων.Νομισματική μονάδα ορίστηκε η δραχμή με υποδιαίρεση 100 λεπτά.Σε αυτό το διάταγμα προβλεπόταν κοπή χρυσών νομισμάτων 10 και 20 δραχμών τα οποία θα εξυπηρετούσαν συναλλαγές ,δημόσιες και ιδιωτικές ,οποιουδήποτε ποσού.Τα χαρακτηριστικά τους φαίνονται στον διπλανό πίνακα και μάλιστα ειναι ακριβώς τα ίδια με τις αντίστοιχες κοπές του Βασιλιά Γεωργίου Α.
Ο πίνακας προέρχεται από το βιβλίο S.Gardiakos: The coinage of modern Greece,Crete,Cyprus.

Ασημένιος Φοίνιξ

Το 1828 κόπηκαν ο αργυρός φοίνιξ και οι χάλκινες υποδιαιρέσεις του.Το ασήμι του φοίνικα όμως είχε μεγαλύτερη αξία από την ονομαστική του και έτσι διάφοροι κερδοσκόποι έλιωναν τα νομίσματα και εισέπρατταν την διαφορά.Όταν έγινε αντιληπτό αυτό είχαν ήδη κοπεί 13.612 ασημένια νομισματα και ο Καποδίστριας σταμάτησε την κοπή τους.

Καταστάσεις Νομισμάτων

Έχει υπάρξει πολλή σύγχυση σχετικά με την αξιολόγηση των νομισμάτων. Η κατανόηση της ταξινόμησης είναι απαραίτητη για κάποιον που ασχολείται με την συλλογή νομισμάτων ή που έχει παλιά νομίσματα στην κατοχή του και ενδιαφέρεται να τα πουλήσει. Η σωστή αξιολόγηση είναι η βάση για τη σωστή εκτίμηση των νομισμάτων. Πόσο καλα έχει διατηρηθεί ένα νόμισμα ή πόσο έχει φθαρεί επηρεάζει την αξία του. Η τιμή ενός νομίσματος σε άψογη κατάσταση μπορεί να είναι πολλαπλάσια από την τιμή του ίδιου ακριβώς νομίσματος σε κακή κατάσταση. Για παράδειγμα δείτε προσεκτικά τις εικόνες στα αριστερά.

Μουράνο

Η φήμη του Μουράνο ως κέντρου υαλουργιας έχει τις ρίζες της στο 1291,όταν όλοι οι υαλουργοί της Βενετίας διατάχθηκαν να εγκαταστήσουν τα εργαστήριά τους εκει για λόγους ασφαλείας από πυρκαγιά.Από τον επόμενο αιώνα μεχρι και σημερα άρχισαν εξαγωγές και το Μουράνο και έγινε διάσημο για την παραγωγή γυαλιού και κρυστάλλων υψηλής ποιότητας,σμάλτου, γυαλιού με νήματα χρυσού και πολύχρωμων γυαλιών αναπτύσσοντας ή βελτιώνοντας πολλές τεχνικές οπως millefiori,aventurine,lattimo,κ.α..Ετσι οι υαλουργοί του Μουράνο έγιναν γρήγορα από τους πλουσιότερους και τους πλέον εξέχοντες κατοίκους του. Από το 1400 περίπου τους επιτρεπόταν η τιμή να φέρουν ξίφη, απελάμβαναν ασυλία έναντι διώξεων από το Ενετικό κράτος και πάντρευαν τις κόρες τους με μέλη των πλουσιότερων οικογενειών της Βενετίας.

ΠΑΛ

Η ΠΑΛ ήταν η πρωτοπόρος εταιρία που παρήγαγε πλαστικά στρατιωτάκια στην Ελλάδα. Η ευρεσιτεχνία του 1956 που αναφέρεται στα κουτιά της εταιρίας είναι η πρωιμότερη απόδειξη της ύπαρξης της "ΠΑΛ", αν και κατά πάσα πιθανότητα η εταιρία πρέπει να ιδρύθηκε λίγο νωρίτερα. Ο ιδρυτής της "ΠΑΛ" ήταν ο ιατρός Φώτης Παπαδημητρίου ο οποίος δυστυχώς πέθανε νεώτατος το 1958. Τα στρατιωτάκια της "ΠΑΛ" είχαν ύψος 54χιλ. και διακρίνονται από το καρφάκι που ενώνει το χέρι με τον κορμό της φιγούρας. Τα "ΠΑΛ" ήταν αισθητικά και τεχνολογικά ιδιαίτερα εξελιγμένα για την εποχή τους. Η θεματολογία της "ΠΑΛ" αφορούσε όχι μόνο ελληνικά θέματα της τότε εποχής και προγενέστερα, αλλά και διεθνή, όπως Αγγλοι Φρουροί και Πεζοναύτες ακόμα και Ινδοί! Ο Ινδός της "ΠΑΛ" μοιάζει με τον Ινδό της Herald, της πρωτοπόρου Αγγλικής εταιρίας στα πλαστικά στρατιωτάκια. Η "ΠΑΛ" έχασε τη δυναμική της με τον θάνατο του ιδρυτού της και τελικά απορροφήθηκε από την "Αθηνά" κατά το τέλος της δεκαετίας του '60. Οι περισσότερες φιγούρες της "ΠΑΛ" παρήχθησαν και από την "Αθηνά".
Μάρκος Πλυτάς,Οι λεγεώνες των παιδιών μιας άλλης εποχής

Επαναφορά της δραχμής

Ο Όθωνας εκτός απο το νομισματικό σύστημα του Καποδίστρια αποφάσισε να αλλάξει και την ονομασία του βασικού νομίσματος, με διάταγμα την 20η Φεβρουαρίου 1833. Έτσι επιλέχθηκε η ονομασία "δραχμή" αφού ηταν η βασική νομισματική μονάδα των περισσότερων αρχαίων ελληνικών πόλεων. Το νομισματοκοπείο του Καποδίστρια εγκαταλείφθηκε τελείως και εγκαινιάστηκε καινούργιο στην Αθήνα, με μηχανήματα που ήρθαν από τη Βαυαρία, στην πλατεία Κλαυθμώνος.

Φοίνικας

Ο Φοίνικας ήταν το πρώτο ασημένιο νόμισμα που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1828 στο κράτος της σύγχρονης Ελλάδας .Ηταν υποδιαιρούμενο σε λεπτά και αποτελούσε τη βασική νομισματική μονάδα.Το όνομα του προέρχεται από το μυθικό πουλί τον Φοίνικα, που αναγεννάται από τις στάχτες του και ετσι συμβόλιζε την αναγέννηση της χώρας.

Το χιλιάρικο του ‘70 και τα δύο υδατόσημα

Από την εκτύπωση των ελληνικών χαρτονομισμάτων του 1956 υπήρξε περίσσευμα χαρτιού με υδατόσημο ‘Αφροδίτη της Κνίδου’. Αποφασίστηκε λοιπόν να χρησιμοποιηθεί για το χιλιάρικο του 1970 μέχρι εξάντλησης του αποθέματος ,εφόσον είχαν τις ίδιες διαστάσεις. Έτσι, σε νέο χαρτί συνέχισαν να εκτυπώνονται τα υπόλοιπα χαρτονομίσματα, δηλαδή στο σύνηθες της εποχής, αυτό με υδατόσημο την κεφαλή του ‘Εφήβου των Αντικυθήρων’.

Φαρμακερά

Στα τέλη του 17ου και αρχές 18ου αιώνα στην Ελλάδα οι τεχνίτες του ασημιού για την κατασκευή ‘κατώτερων’ κοσμημάτων νόθευαν το ασήμι με ένα κράμα μετάλλων, το αγιάρι. Αυτό ήταν κράμα χαλκού και ορείχαλκου. Προκειμένου λοιπόν να λευκάνουν το ‘βρώμικο’ και μη λαμπερό αποτέλεσμα αυτού του μείγματος χρησιμοποιούσαν αρσενικό. Έτσι τα κοσμήματα που έχουν φτιαχτεί με αυτόν τον τρόπο ονομάζονται φαρμακερά.

Ασπρα

Τα χρήματα, παλαιότερα λέγονταν "άσπρα" και μάλιστα "έχεις άσπρα, έχεις άστρα" έλεγε μια παλιά παροιμία. Στα Λατινικά "asper" σημαίνει "τραχύς". Το νιόκοπο ασημένιο νόμισμα είναι τραχύ και λαμπερό πριν λειανθεί και ονομαζόταν "nummus asper".Σταδιακά έμεινε μόνο το επίθετο,"asper", το οποίο έγινε σιγά σιγά ουσιαστικό. Έτσι επειδή το ασήμι είναι λευκό, η λέξη άσπρο έφτασε να εκφράζει την λευκότητα και έγινε συνώνυμο της λέξης "λευκό".

Κοπή νομισμάτων Καποδίστρια

Το μηχάνημα που θα κόβονταν τα πρώτα νομίσματα του Καποδίστρια αγοράστηκε με δάνειο από το εξωτερικό και ήταν ένα παλιό μηχάνημα που είχε μείνει εκτός λειτουργίας για 30 χρόνια. Εγκαταστάθηκε στην αυλή του κυβερνείου και παρέμεινε εκεί σε αχρηστία μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Για την κοπή των νομισμάτων η Ρωσική κυβέρνηση προσέφερε 1.500.000 ρούβλια σε συναλλαγματικές πληρωτέες στο Λονδίνο. Τα μέταλλα για τα ασημένια νομίσματα προήλθαν από νηοψίες πλοίων ενώ για τα χάλκινα από λάφυρα Τούρκων. Ο χαράκτης για τις πρώτες μήτρες την έκανε ένας Αρμένιος χρυσοχόος και πρώην κιβδηλοποιός.

Τα Μισά Χαρτονομίσματα του Πρωτοπαπαδάκη

Οι  πόροι της χώρας είχαν εξαντληθεί από τον πόλεμο στη Μικρά Ασία, η οικονομική  ανάγκη ήταν άμεση και οι ξένες δυνάμεις ήταν απρόθυμες να συνομολογήσουν  δάνειο. Η αύξηση των εσόδων μέσω φορολογίας απαιτούσε χρόνο ενώ ήδη υπήρχε  μεγάλη ποσότητα ακάλυπτου χαρτονομίσματος. Ο Πρωτοπαπαδάκης εφάρμοσε ένα  σύστημα παγκοσμίως πρωτότυπο : διχοτόμησε το χαρτονόμισμα. Το αριστερό κομμάτι  του ήταν μισής αξίας του αρχικού χαρτονομίσματος , ενώ το δεξί κομμάτι του  ανταλλασσόταν με έντοκη ομολογία στη μισή αξία του αρχικού χαρτονομίσματος. Το  σύστημα αυτό έχει επαινεθεί ιδιαιτέρως και κατάφερε αφενός να μην κυκλοφορήσει  νέο χαρτονόμισμα που θα οδηγούσε σε πληθωριστική πίεση και αφετέρου να  συγκεντρωθεί αμέσως ένα τεράστιο χρηματικό ποσό για τη χρηματοδότηση του  πολέμου.

Προέλευση του Όρου Χρήμα

Η λέξη χρήμα προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό απρόσωπο ρήμα «χρη». Αρχικά σήμαινε κάτι που χρησιμοποιεί ή χρειάζεται κάποιος και αφού τα χρειαζούμενα είναι η κινητή περιουσία του , η λέξη πήρε τη σημερινή  σημασία της.

Ονομασίες Νομισμάτων

Πολλά νομίσματα πήραν το όνομά τους από μονάδες μέτρησης βάρους , όπως η λίρα, το μάρκο , το αγγλικό pound και το αρχαίο τάλαντο. Το φράγκο ονομάστηκε έτσι από τα μεσαιωνικά νομίσματα που έγραφαν REX FRANCORUM που που σημαίνει ΡΙΓΑΣ ΤΩΝ ΦΡΑΓΚΩΝ. Τέλος το νόμισμα της Φλωρεντίας φιορίνι πήρε το όνομά του από το άνθος που είχε χαραγμένο επάνω του.

Δραχμή

Η δραχμή ετυμολογείται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα δράττω που σημαίνει αρπάζω. Εκφράζει δηλαδή αυτό που μπορεί κάποιος να κρατήσει στο χέρι του.

Προέλευση του όρου "ΤΑΛΗΡΟ"

Η γερμανική λέξη TAL σημαίνει κοιλάδα. Η Joachimstal είναι κοιλάδα της Βοημίας που είχε πλούσια ορυχεία αργύρου από τα οποία κόπηκαν ασημένια νομίσματα. Τα νομίσματα αυτά ονομάστηκαν Joachimstaler και σύντμηση Taler. Από κει βγήκε το Ελληνικό τάληρο, το δολάριο (dolar) και το τάλερ (taler).

Πηγές

• Β. Πετούσης | S.Gardiakos | Hans Holzer | Wikipedia.gr | Eranistis.net | Coinsmania.gr | Aohna.gr